Komende jaren krijgen we op alle vlakken te maken met technologische vernieuwingen die een enorme impact zullen hebben op hoe we leven en werken. Hoe kunnen (uitzend)ondernemers inspringen op verdergaande digitalisering? 
“Onze analyses van het midden- en kleinbedrijf laten zien dat veel MKB-bedrijven achterlopen in innovatie, digitalisering en automatisering. Daar ligt een uitdaging voor ondernemers in alle sectoren, dus ook voor uitzendondernemers. De coronacrisis heeft het MKB hard getroffen, maar ondernemen is vooruitzien. Dit is dan ook hét moment om structurele problemen aan te pakken en gericht te investeren, in innovatie, software en kennisontwikkeling bijvoorbeeld. Gerichte investeringen zijn doorslaggevend voor een hogere productiviteit én meer banen. Met een hogere productiviteit kun je met dezelfde middelen betere prestaties leveren en dus een grotere buffer opbouwen waardoor je beter opgewassen bent tegen concurrenten. Bedrijven met een hogere productiviteit voegen uiteindelijk ook meer waarde toe aan de Nederlandse economie en dus aan de arbeidsmarkt.”

Je noemde het net al, ondernemers moeten ook investeren in kennisontwikkeling. Uitzendbureaus worden ook wel ‘de grote opleiders van Nederland’ genoemd; ben je het daarmee eens en hoe zouden uitzendondernemers hun rol kunnen verstevigen als het gaat om scholing en onderwijs?
“Dat uitzendbureaus de grote opleiders van Nederland zijn klopt niet als we naar de cijfers kijken. Wij zien juist dat mensen met een vaste aanstelling het vaakst cursussen of opleidingen volgen. Van alle flexwerkers volgen uitzendkrachten minder opleidingen dan zzp’ers of mensen met een jaarcontract. In ons rapport ‘Profiel van flexwerkers’ onderscheiden we verschillende soorten flexwerkers en de mate waarin zij zich ontwikkelen. Werknemers met uitzicht op een vast dienstverband of met een lang tijdelijk contract volgen meer cursussen en opleidingen dan oproepkrachten en werknemers met wisselende uren of kortdurende contracten. Hier zou een kans kunnen liggen voor uitzendondernemers. Zeker omdat er nog steeds sectoren zijn met grote personeelstekorten. De  overheid heeft hiertoe onder meer het nationaal omscholingsprogramma ontwikkeld, om de arbeidsmobiliteit in Nederland structureel te borgen. Een persoonlijk ontwikkelbudget en vouchers voor een consult bij scholings- en personeelsvraagstukken, moet de arbeidsmarkt verder in balans brengen.”

Dat er meer balans in de arbeidsmarkt moet komen, daar is iedereen het over eens. De WAB moet daar (deels) voor gaan zorgen. Hoe schat je de effecten van de wet in en hoe verhouden deze zich tot de behoeften van werkgevers en werknemers?
“Dat werkgevers behoefte hebben aan flexibiliteit van hun werknemers (of ingehuurde zzp’ers) is duidelijk. Dat werknemers die behoefte aan flexibiliteit niet per se delen, is ook duidelijk. Vooral uitzend- en oproepkrachten zijn ontevreden over baanzekerheid en verdiensten. Al moet ik er wel bijzeggen dat ons onderzoek naar flexwerkers dateert van vóór de coronacrisis. De coronacrisis heeft de arbeidsmarkt enigszins ontwricht. Zo is een tekort aan arbeidskrachten in sommige sectoren omgeslagen in een overschot. Tegelijkertijd zijn er nog steeds sectoren die kampen met krapte. En hoe krapper de arbeidsmarkt, des te vaker werkgevers vaste contracten zullen aanbieden. Met de vergrijzing, die nog wel enkele decennia doorgaat, blijft de druk op de arbeidsmarkt groot.

Overigens was er afgelopen jaren al een tendens naar minder flexbanen en juist méér vaste contracten. Wendbaarheid en weerbaarheid vragen om een goed evenwicht in regelgeving, met oog voor de belangen van zowel werkgevers als werkenden. De behoefte aan flexibele arbeid om pieken en dalen in de productie op te vangen (vooral seizoenarbeid) zal altijd blijven bestaan. Al verwacht ik dat dit steeds meer het domein wordt van jongeren en arbeidsmigranten uit EU-landen.”

Peter Hein van Mulligen is hoofdeconoom bij het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en woordvoerder economie en arbeidsmarkt.

De belangrijkste aandachtspunten

1. De coronacrisis laat duidelijk zien hoe belangrijk een wendbare en weerbare arbeidsmarkt is.
2. Omscholing en arbeidsmobiliteit vragen om een toekomstbestendige aanpak. Bijvoorbeeld door MKB-ondernemers, en dus ook uitzendondernemers, te ondersteunen bij verdere digitalisering en het vergroten van hun productiviteit.
3. Uitzendondernemers zouden op hun beurt een bijdrage kunnen leveren aan een wendbare en weerbare arbeidsmarkt door hun kennis van menselijk kapitaal en de arbeidsmarkt in te zetten om ondernemers te adviseren.

De genoemde onderzoeken en rapporten vind je op de website van het CBS:

• Profiel van flexwerkers in Nederland 2003-2019
• Jaarbericht de Staat van het MKB 2020