‘Who’s Afraid of Flex?’

In het 2^e kwartaal van 2018 steeg het aantal vaste contracten relatief harder, toch blijft flexwerk onverminderd populair. Met zo’n twee miljoen flexwerkers staat Nederland dan ook in de top 5 EU-landen met de meeste tijdelijke contracten. Is flex in Nederland doorgeschoten? Of is dit de nieuwe arbeidsmarkt en zo ja, wat levert flex ons dan op?

De cijfers

Ongeveer één op de vier werkenden in Nederland heeft een flexibel contract. Dat blijkt uit cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vorig jaar publiceerde. Onder een flexibel contract verstaat het CBS een reguliere baan voor bepaalde tijd (bijvoorbeeld een jaarcontract), een oproepbaan, een uitzendbaan of een stagebaan. De cijfers van het CBS laten ook zien dat de groei onder de totaal twee miljoen flexwerkers vooral zit in de groep jongeren tussen de 15 en 25 jaar. Maar niet alleen onder jongeren is het aantal flexibele contracten toegenomen. Vorig jaar had bijna één op de vijf werknemers tussen 25 en 45 jaar een flexcontract en was ook onder het aantal 45-plussers een lichte stijging te zien van het aantal flexwerkers.

Nek-aan-nekrace

Nu de economie verder aantrekt, gaat het weer beter met het vaste contract. De eerste twee kwartalen van 2018 groeide het aantal vaste contracten zelfs harder dan het aantal flexibele contracten en is het een nek-aan-nekrace. Toch wijst alles erop dat flex de komende jaren de trend blijft. Zo hechten jongeren meer waarde aan de inhoud van het werk dan aan de contractvorm. De nieuwe generatie werkenden wil zich vooral blijven ontwikkelen, en dat hoeft niet per se bij dezelfde werkgever. Op hun wensenlijstje staat het dienstverband nagenoeg op de laatste plaats, nog ná doorgroei- en opleidingsmogelijkheden, leuke collega’s en de hoogte van het salaris. En ook voor werkgevers lijkt het flexibele contract voordeliger dan het vaste contract, in elk geval financieel. Vooral de werkgeverskosten bij ziekte en ontslag kunnen bij een vast dienstverband aardig in de papieren lopen. Toch is er volgens het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) geen eenduidige factor aan te wijzen en zijn heel veel oorzaken samen de reden voor de groei van tijdelijk werk.

Economische impact

Werkgever en werknemer hebben dus zo hun eigen motieven om een tijdelijk contract te verkiezen boven een vast dienstverband. Maar wat is de economische impact van flexibele arbeid? Wat levert het ons op? Dat onderzocht dr. Job Hoogendoorn van Erasmus University Research & Business Support een jaar geleden in opdracht van Brunel. Hij schreef er een whitepaper getiteld ‘Wat is het effect van externe inhuur op de productiviteit en de kosten van organisaties?’. Hoogendoorn concludeert hierin dat de inzet van flexibele arbeidskrachten voordeliger is voor het Nederlandse bedrijfsleven dan wanneer medewerkers in vaste dienst zijn. Hij noemt daarbij ook cijfers; ‘een flexibele schil van 700.000 professionals levert de Nederlandse economie structureel 2 miljard euro op’.

Vijf voordelen

In zijn whitepaper bespreekt Hoogendoorn vijf punten waarop externe inhuur een voordeel kan hebben ten opzichte van vaste arbeidscontracten. Hij baseert zich hierbij op een analyse van beschikbaar wetenschappelijk onderzoek. Deze vijf punten zijn:

1. Kostenvoordeel betere bezettingsgraad en lagere uitstroomkosten;
   bij groei en afname van de productie zorgt een flexibele schil voor een betere bezettingsgraad en zijn de kosten van leegloop minder ingrijpend.
2. Minder ontslagprotectie leidt tot productiviteitsstijging;
   de flexibele schil geniet minder ontslagbescherming waardoor flexkrachten beter hun best doen om hun baan veilig te stellen en zijn daardoor productiever dan vaste krachten (tot zo’n 2%).
3. Beschikbaarheid van flexibele arbeidskrachten levert meer werkgelegenheid en productie op;
   naar schatting zou een aanzienlijk deel van de werkgelegenheid via externe inhuur niet beschikbaar zijn gekomen in de vorm van een vast contract. En een deel van de nieuwe vaste dienstverbanden zou niet tot stand gekomen zijn zónder de aanwezigheid van een flexibele schil.
4. Kosten van misfits;
   Bij externe inhuur voor korte duur blijft de schade van een misfit beperkt. Bij een vast dienstverband zijn de kosten een stuk hoger door ontslagregels, procedures en transitiekosten.
5. Lagere kosten van instroom en HR.
   HR maakt meer kosten voor vaste medewerkers dan voor flexkrachten. Denk aan de lagere kosten van werving en selectie, introductie, leercurven en opleidingen, ongevallen en personeels-, salaris- en pensioenadministratie.

Per saldo

Alles wel, maar hoe komt Hoogendoorn aan een besparing van twee miljard euro per jaar? Volgens zijn berekening levert de flexibele uitstroom van arbeid in slechte economische tijden ten minste zo’n 1,5 miljard op. In betere economische tijden is de flexibeler instroom van professionals ook goed voor anderhalf miljard euro. De besparingen op HR-kosten is in beide gevallen een half miljard euro. En in tijden van een omslag tussen beide conjuncturen, zoals nu, is dat zelfs meer. De werkelijke besparing voor de Nederlandse economie als gevolg van de inzet van flexibele arbeidskrachten zou dus nog wel eens hoger kunnen zijn dan de twee miljard uit het onderzoek.

Geraadpleegde bronnen: Whitepaper ERBS, CBS, SCP, Qompas, Flexbarometer.

P.zine

Het bovenstaande artikel komt uit P.zine, de vierde editie van 2018. Klik hier om meer artikelen uit deze editie online te lezen. P.zine is een magazine voor de flexbranche, van Pay for People, dat sinds oktober 2013 elk kwartaal gratis wordt verspreid. Het magazine brengt op een toegankelijke manier marktontwikkelingen, kansen en bedreigingen onder de aandacht. Daarnaast voorziet het de lezer van achtergrondinformatie, opinies, tips & trucs.